عالمي مزدور ڏينهن تي NDF صدر عابد لاشاري جو بيان – مزدورن جي معذوري وڌندي پئي وڃي، حڪومت ناڪام

سڪرنڊ (رپورٽ: راج ڪماراوڏ ) عالمي مزدور ڏينهن جي موقعي تي نيشنل ڊس ايبلٽي اينڊ ڊولپمينٽ فورم (NDF) جي صدر عابد لاشاري چيو ته اسان پاڪستان جي شهري ۽ ٻهراڙي وارن علائقن ۾ رسمي ۽ غير رسمي شعبي جي محنتي مزدورن جي اڻٿڪ محنت کي ساراهيون ٿا، پر هن جشن جي پٺيان هڪ سخت حقيقت لڪل آهي،

جتي ڪم جي خطرناڪ حالتن سبب پاڪستان ۾ معذور ٿيندڙ ماڻهن (PWDs) جو تعداد تيزيءَ سان وڌي رهيو آهي، ۽ وفاقي توڙي صوبائي حڪومتون انهن جي تحفظ ۽ مدد ڪرڻ ۾ ناڪام رهيون آهن.

عابد لاشاري چيو ته پاڪستان ۾ روزگار جي هنڌن تي ٿيندڙ حادثن ۽ زخمن کي رڪارڊ ڪرڻ جا نظام تمام ڪمزور آهن، خاص طور تي غير رسمي شعبي ۾، جتي سڀ کان وڌيڪ حادثا، زخمون ۽ ڪڏهن ڪڏهن موت جا واقعا ٿين ٿا، جن جي نتيجي ۾ ڪيترائي ماڻهو معذورن جي صف ۾ شامل ٿين ٿا.

روزانه تعميراتي ماڳن، کوکن، ڪارخانن، سمنڊ جي کوٽائي، ۽ زراعت (خاص طور تي ڪپهه چونڊڻ ۽ ڪيميڪل اسپري ڪرڻ) جي شعبي ۾، سنڌ سميت سڄي پاڪستان ۾ ڪيترائي مزدور محفوظ ڪم جي ماحول جي کوٽ سبب سخت زخمن جو شڪار ٿين ٿا.

 انهن جون ٻانهون، گوڏا، اکيون ۽ ٻيون عضوا وڃائجي وڃن ٿيون، جيڪي نه صرف فرد جي زندگي برباد ڪن ٿا پر خاندانن کي به بدترين غربت ڏانهن ڌڪي ڇڏين ٿا. بهرحال، اهڙا اڪثر واقعا نه رڪارڊ ٿين ٿا، نه ئي انهن تي ڌيان ڏنو ويندو آهي.

عابد لاشاري وڌيڪ چيو ته تعميراتي شعبي ۾ 90 سيڪڙو کان وڌيڪ ڪم غير رسمي طريقي سان ٿئي ٿو، جتي ٺيڪيدار روزاني اجرت تي مزدور ڀرتي ڪن ٿا. اڪثر ڪري اهي مزدور اوچائي تان ڪري زخمي ٿين ٿا،

اوزارن يا ڪرنٽ لڳڻ سبب زخمي ٿين ٿا، ڇاڪاڻ ته انهن کي بنيادي حفاظتي سامان جهڙوڪ هيڊ گيئر، هارنس وغيره مهيا نٿا ڪيا وڃن. تعميراتي شعبي وانگر، ڪيترائي ٻيا غير رسمي شعبا به آهن، جهڙوڪ ڪچرو چڪاس، اسٽريٽ وڪرو، ٽرانسپورٽ، گهر ۾ ڪم ڪرڻ، ۽ گهريلو مزدوري، جتي حفاظتي اصولن جو وجود ئي ناهي.

عابد لاشاري چيو ته جيتوڻيڪ گهڻا غير رسمي شعبي جا مزدور تحفظ کان وانجهيل آهن، پر رسمي شعبي جا مزدور به مڪمل تحفظ کان محروم آهن، ڇاڪاڻ ته مزدورن ۽ حفاظت بابت موجوده قانونن تي عمل نه ٿو ٿئي. اهو نه رڳو قانونن ۽ انصاف جو ناڪامي آهي،

 پر انساني حقن جي به ڀڃڪڙي آهي. جڏهن مزدور نوڪري دوران مستقل معذور ٿي پون ٿا ته انهن کي ڪيترن ئي محرومين جو منهن ڏسڻو پوي ٿو، جيئن ته معاوضو نه ملڻ، سرڪاري صحت جي سهولتن کان محرومي، بحالي جي سهولت نه هجڻ، ۽ سماجي تحفظ جي ڪا به سهولت نه هجڻ. اهڙا مزدور پوءِ معذورن جي صف ۾ شامل ٿي وڃن ٿا،

۽ هڪ اهڙي نظام ۾ جيئڻ تي مجبور ٿين ٿا، جيڪو زخمي ٿيڻ کان اڳ به انهن جي تحفظ نه ٿو ڪري ۽ پوءِ به نه ٿو ڪري.سماجي تنظيم اين ڊي ايف وفاقي ۽ صوبائي حڪومت کان مطالبو ڪيو آهي ته هو رسمي ۽ غير رسمي شعبي ۾ ماڻهن کي ڪم جي هنڌن تي معذور ٿيڻ کان بچائڻ لاءِ قدم کڻن. ان لاءِ لازمي آهي ته مزدورن جي صحت ۽ حفاظت بابت قانونن تي عمل ڪيو وڃي، ۽ زخمي مزدورن لاءِ فوري طبي ۽ مالي مدد جا نظام قائم ڪيا وڃن.

مَي 1, 2025