حڪمرانن کي اهو پڙهڻ گهرجي جيڪو سندس اڳيان ديوار تي لکيل آهي

احمد خان جمالي

پاڪستان جي مسئلن کي پاسي تي رکي، صرف سنڌ جي مجموعي حالتن کي ٿو ڏسجي ته سچ پچ انسان پريشان ٿو ٿي وڃي ته آخر جيڪو ڪجهھ ڪيو پيو وڃي، ان جو آخر جواز ڪهڙو آهي؟  ڇا سنڌ کي واقعي ڪنهن جي نظر لڳي وئي آهي؟ يا  گروهڙي جون اڳڪٿيون پوريون ڪيون پيون وڃن؟  چوڻ لاءِ ته جنهن کي جيڪو وڻي، چوندو رهي، پر ڏسندڙ اکين تي ڇا ڪجي؟ اسان کي نه ته سموري سمجھدار  زرداري برادري سان ڪو حسد ، ڪو ساڙ يا ڪا شڪايت آهي ۽ نه ئي وري ڪنهن به بااثر شخص يا خاندان جي حڪمراني جي لاءِ ڪنهن به پوري برادري کي ” ميار يا  مهڻو ڏيڻ مناسب آهي.”

ڪڏهن ڪير زير عتاب آهي ته ڪڏهن ڪير پنهنجي پڳ ۽ عزت بچائڻ جي لاءِ پريشان آهي.  مسلسل سالن جا سال اقتدار ۾ ھجڻ ۽ اڇي ڪاري جو مالڪ ھجڻ جي باوجود، آخر  ايڏو انڌير ڇو، ايڏو خوف ڇا جو؟ايڏو ڏهڪاءَ پيدا ڪرڻ جو آخر ڪهڙو سبب؟ طاقت جو نشو، تڪبر ، ڏاڍ هميشه نفرت پيدا ڪرڻ جو باعث بڻجندا آهن ، سخت ردعمل پيدا ڪرڻ جو سبب بڻجندا آهن.

سوچيو ته جيڪڏهن اهي ساڳيا همراه يا ساڳيو اقتدار جا مزا ماڻيندڙ خاندان،  مثبت، هاڪاري ، صحت مند ۽ تعميري ڪردار ادا ڪرڻ جي واٽ وٺن ها ، سٺي حڪمراني جو مثال پيش ڪن ها ، پنهنجي سياسي مخالفن کي به پنهنجي مثبت ، سهڪاري ۽ پنهنجائپ واري رويي سان پنهنجو ڪن ها، ڪراچي کان وٺي ڪشمور تائين سنڌ ۽ سنڌ واسين جا گهڻي ڀاڱي مسئلا حل ڪن ها ته سندن  مان مرتبي ۽ عزت ۾ به اضافو ٿئي ها ته ديس واسي به کين دعائون ڏين ها، سندن سياسي مخلف به ڪمزور ٿين ها ۽ پنهنجي رضا خوشي سان سندن پارٽي ۾ شامل ٿين ها.

پر افسوس آهي جو سالن جا سال بهترين موقعو ملڻ جي باوجود  ھنن همراهن رڻ ٻاري ڇڏيو . زمينن ۽  پراپرٽيز تي قبضا، مال ميڙڻ سندن مقصد، بجيٽ جا بجيٽ چٽ ڪرڻ، اسٽيبلشمينٽ جي پوڄا ڪرڻ ۽ پنهنجن سياسي مخالفن جي لاءِ ڌرتي ٽامون ڪرڻ سندن ايجنڊا ٿي ويئي.  ڪڏهن جتوئي، ڪڏهن جمالي، ڪڏهن جوڻيجا، ڪڏهن سيد ته ڪڏهن عباسي، ڪڏهن ڪير ته ڪڏهن ڪير، سندن وير جي ور.

ملڪ جي وڏن ايوانن ۾ ويٺل ۽ سنڌ ۾ راڄ ڪندڙ، پاڻ ئي اڃا پنهنجو پاڻ کي ڀوتار ۽ سردار سڏائڻ جي بيمارين جو شڪار هجن ۽ سنڌ واسين کي جتوئي، مهر ، جکراڻي، بجاراڻي، سيد ۽ سومرا  جي خانن ۾ تقسيم ڪندا  ، ورهائيندا ۽ ويڙهائيندا رهن  ته پوءِ باقي اٻوجھه ۽ اڻ پڙهيل عوام تي ڪهڙي ميار؟ مرحوم غلام مصطفيٰ خان جي خاندان سان طبقاتي لحاظ کان کوڙ اختلاف ته آهن ئي آهن ۽ يقينن سندن سياست سان به اختلاف ھوندا ۽ ممڪن آهي ته ٻيون ننڍيون وڏيون شڪايتون به ٿي سگهن ٿيون، پر جنهن طريقي سان غلام مرتضيٰ خان ۽ سندس خاندان کي ھن دور ۾ هراسان ڪيو پيو وڃي، اهو سياسي انتقام کان سواءِ ٻيو ڇا آهي؟

سنڌ ۾ ڏاڍ،  ڏهڪاءُ ۽ خوف جو ماحول پيدا ڪري آخر ڪهڙو ڪلچر پيدا ڪيو پيو وڃي؟  هڪ ئي واردات ۾ ٽي ٽي، چار چار شهري ۽ ديس واسي قتل ٿيندا رهن،  نياڻيون ۽ ننگ چار چار ڏينهن پنهنجي گهر ڀاتين جا لاش رکي روڊن ۽ رستن تي صرف ايف آئي آر داخل ڪرڻ جي لاءِ تماشو بنايون وڃن ۽ پوءِ به اها اميد رکجي ته ماڻهو سندن ساراهه جا ڍڪ ڀريندا رهن ۽ سندن دعوائن، انتقامي ڪيسن ۽ ڪاررواين تي يقين ڪندا آهن، ته اهو پنهنجو پاڻ کي ڌوڪو ڏيڻ کان سواءِ ڇا ٿو ٿي سگھي ؟.

غلام مرتضيٰ جتوئي، جي ڊي اي جو اهم اڳواڻ آهي.  پير صاحب پاڳارو، جي ڊي اي جو سربراهه آهي . پير پاڳارو، اسٽيبلشمينٽ جي اکين جو تارو رهندو آيو آهي.  پر پير صاحب ان سلسلي ۾ ڪوبه قابل ذڪر يا موثر ڪردار ادا نه ڪري سگهيو آهي.  آخر ان جو ڪهڙو سبب آهي، جو  پيارو پير پاڳارو به  ان خاندان جي اڳيان بيوس آهي؟  ڇا ، ان سلسلي ۾ به ڪا نظر نه ايندڙ  ” مفاهمت ” رڪاوٽ بنيل آهي يا ان سلسلي ۾  پير پاڳاري صاحب جي روايتي ” وضعداري ” کيس خاموش رهڻ جي لاءِ مجبور ڪري رهي آهي يا ڪٿي ائين ته ناهي ته جيڪو ڪم اسٽيبلشمينٽ حرن جي روحاني پيشوا کا وٺندي رهي آهي، اهو ڪم هاڻي ” موجودہ مست “خاندان وڌيڪ موثر ۽ بهتر طريقي سان ڪري رهيو آهي؟.

ڪير ڪجهھ به سمجهندو رهي پر کين ياد رکڻ گھرجي ته حالتون هميشه ساڳيون نه رهنديون،  سنڌ جي عوام جي دلين ۾ ۽ پاڪستان جي عوام جي نظرن ۾ ، حڪمرانن جي خلاف نفرت وڌي رهي آهي جڏهن ته سياسي انتقام جو نشانو بنجندڙ ۽ بهادري سان سنڌ ۽ سنڌ واسين جي اجتماعي حقن جي لاءِ جدوجهد ڪندڙ  جاکوڙيندڙ سپوتن جي لاءِ عزت ۽ احترام ۾ اضافو ٿي رهيو آهي.

حڪمرانن کي اهو پڙهڻ گهرجي جيڪو سندس اکين جي اڳيان ” ديوار تي لکيل آهي.

ڪير ڪجهھ به سمجهندو رهي پر کين ياد رکڻ گھرجي ته حالتون هميشه ساڳيون نه رهنديون،  سنڌ جي عوام جي دلين ۾ ۽ پاڪستان جي عوام جي نظرن ۾ ، حڪمرانن جي خلاف نفرت وڌي رهي آهي جڏهن ته سياسي انتقام جو نشانو بنجندڙ ۽ بهادري سان سنڌ ۽ سنڌ واسين جي اجتماعي حقن جي لاءِ جدوجهد ڪندڙ  جاکوڙيندڙ سپوتن جي لاءِ عزت ۽ احترام ۾ اضافو ٿي رهيو آهي.

فيبروري 19, 2025