سوشل ميڊيا، ڪڌا رويا ۽ سنڌ جي مفاد جي تقاضا

عاجز جمالي

سنڌي سماج ۾ ھونئن گھٽ مسئلا آھن جو روز ڪو نه ڪو نئون تماشو ڪر کڻي بيھي ٿو ، جنھن جو ٿلھي ليکي سڄي قوم کي گڏيل نقصان ٿئي ٿو، مون کوڙ دفعا اڳ ۾ به اھو عرض ڪيو ته سوشل ميڊيا اسان کي ايترا ته رستا کولي ڏنا آھن جو ان کي ھڪ گڏيل پليٽفارم طور استعمال ڪريون ته گڏيل حقن جي جدوجھد ڪرڻ ۾ گھڻي سولائي ٿي سگھي ٿي، پر اسان پنھنجي ناڪاري سوچ، حرفت بازي ، انفرادي عياشي ، ذاتي ڇڙواڳي، ۽ ڪريل ذهنيت سبب سوشل ميڊيا کي صرف  پنھنجي جاگير سمجھي ويھي رھندا آھيون، ڇوته اتي ڪير پڇاڻو ڪرڻ وارو ڪونھي، ڪير احتساب ڪرڻ وارو ڪونھي ، ڪوبه ڪنڌ کان جھلڻ وارو ناھي.

اوھان روز اھڙن ڄاتل سڃاتل  ماڻھن جا اعلان پڙھندا ھوندو جن ۾ ھو اھو لکندي نظر ايندا ته سندن فيس بوڪ يا واٽس ايپ کي ھيڪ ڪري ڪجهه ماڻھو سندن نالي تي پئسا گھري رھيا آھن ،ان ڪري سنگت خبردار رھي، پڙھندڙن کي اھو ٻڌي حيرت ٿيندي 30 سيڪڙو عورتن جي نالي تي سوشل ميڊيا اڪائونٽس مرد ھلائي رھيا آھن ، کين اھڙو ڪڌو ڪم ڪندي ڪوبه شرم حياءَ ڪونه ٿيندو آھي ، ھو نڪ جي پڪائي سان سوشل ميڊيا تي ھر مشھور ماڻھو سان دوستي  رکڻ جي نالي تي لٽ مار ڪندا آھن ، اوھان کان پئسن جو مطالبو ڪندا، عورت بڻجي پنھنجي لاچاري ۽ بيوسيءَ جا داستان ٻڌائڻ شروع ڪندا ، در حقيقت ھاڻي سوشل ميڊيا تي به اوھان کي روز ڪونه ڪو فقير پنندي ملندو ، مطلب اھو ته سوشل ميڊيا کي ايڏو ڪمزور بڻايو ويو آھي جو اھو اجتماعي حقن جو پليٽفارم بڻجي نه سگھي.

سنڌي سماج ۾ وري ھڪ ٻيو پھلو اھو آھي جو ھر سطح تي گاريال برگيڊ جنم وٺي چڪا آھن ،جنھن جوڪم صرف مثبت سرگرميون ڪندڙ ماڻھن کي گاريون ڏيڻ آھي، ھن قسم جو گاريال برگيڊ سياسي پارٽين ، قوم پرستن ۽ مذھبي ڌرين ٺاھي ڇڏيا آھن ، ھي برگيڊ ڪڏھن مذھب جي آڙ ۾ ڪڏھن قوم پرستيءَ جي آڙ ۾ ته ڪڏھن سياست جي آڙ ۾ ڪنھن به نقطي تي اختلاف بدران سوشل ميڊيا تي گاريون ڏيڻ شروع ڪندو آھي ،اھو سوچڻ سمجھڻ بنا ته جنھن کي گاريون ڏنيون پيون وڃن انھيءَ جو ڪو ڪٽنب به ھوندو، ڪا ماءُ ڌيءَ زال به ھوندي ، ڪو پٽ، پيءُ ڀاءُ به ھوندو، پر گند جي گپ ۾ ڦاٿل ان ذھنيت کي ڄڻ سماجي قدرتي رشتن جو ڪو قدر ئي نه ھوندو آھي، ڇو ته اهي شريف ماڻھن جي عزت پائمال ڪندا آھن.

سنڌ ۾ ان ڳالهه جي گاريال برگيڊ جو گھيرو ٿيڻ گھرجي ، کيس منطقي انجام تائين پھچائڻ گھرجي ، ان ۾ مھذب طريقي سان اختلاف راءِ رکڻ جو ھر ڪنھن کي حق ھجڻ گھرجي. ڪو سياسي اڳواڻ ڪنھن ٻئي سياسي اڳواڻ تي ڪا تنقيد ڪري ٿو ته ان تنقيد جو دليل سان جواب ڏيڻ گھرجي ، دليل سان سندس تنقيد کي رد ڪرڻ گھرجي ،پر سياسي دليل ۽ رواداري کان اڳ ئي گاريال برگيڊ پنھنجو ڪم شروع ڪري ڏيندو آھي ،ڄاڻايل سياسي اڳواڻ کي گاريون ڏيڻ شروع ڪري ٿو ، ان شرط ٻي سياسي پارٽيءَ جو گاريال برگيڊ رد عمل جو ڪارڻ ڄاڻائي ساڳيو ڪم شروع ڪري ٿو، ھن مرحلي تي شرم جو ڪو مقام نظر نه ايندو آھي ، بلڪه علم ،ڄاڻ ۽ نظرئي کان وانجھيل سياسي ڪارڪن قبرون کوٽڻ شروع ڪندا آھن ،جنھن مان ھڪ ڳالهه ته واضح ٿئي پئي ته سنڌ ۾ 1990 جي ڏھاڪي کان بعد ھڪ اھڙي سياسي ڪلچر جنم ورتو آھي جنھن ۾ سنڌ جو گڏيل مفاد وڃائجي ويو آھي.

سنڌ ۾ نياڻين کي ست قرآن جو درجو مليل آھي پر ھاڻي نياڻين کي خوار ڪرڻ کي ئي عين عبادت سمجھيو پيو وڃي، نياڻين خلاف ھڪ  پاسي فتوا فروش مذھبي ڌرين جا الزام ۽ حملا آھن ته ٻئي پاسي قوم پرستي جي نالي تي حملا جاري آھن ، ان ۾ ڪريل کان ڪريل حرڪت ڪرڻ کان به ڪين ڪيٻايو ويندو آھي ، اھڙو تازو مثال ،،امر سنڌو،، خلاف اختيار ڪيل روش آھي ، امر سنڌو ھجي يا ڊاڪٽر قادر مگسي ھجي ، يا ڪوبه وڏو سياسي اڳواڻ ،قوم پرست اڳواڻ يا مذھبي اڳواڻ ھجي ،انھيءَ سان اوھان کي سئو ھزار اختلاف ڪرڻ جو حق آھي پر اھا ڪھڙي فضيلت آھي ته ماڻھپو ئي ڇڏي ڏجي ، برائي جي آخري حد به پار ڪجي ، ماڻھن جي عزتن، لڄن، سندن شخصي آزادين کي چيڀاٽيو وڃي ، خدارا شاھ لطيف جي سنڌ سان اھڙو سلوڪ رکڻ بند ڪريو ،  ٻيلي ماڻھو ٿيڻ سکو، پنھنجي خصيص  مفادن ۽ ذاتي ذھني عياشيءَ خاطر سنڌ ڌرتيءَ جي رواداري ، انسان دوستي ، نياڻين جي احترام ، ۽ ھڪ ٻئي جي احترام جو خيال رکو ، ياد رکو اڄ اوھان جيڪا کڏ ٻين لاءِ کوٽيو پيا سڀاڻي اوھان پاڻ ان ۾ ڪري پوندو.

سنڌ جي ترقي تڏھن ممڪن آھي جڏھن ھر سنڌي نياڻين کي تعليم جي زيور ۽ علم جي شان سان ڀرپور ڪندو، پنھنجين نياڻين کي ڪلھو ڪلھي سان ملائي اڳتي وڌڻ جو درس ڏيو ، ھي ڪيڏي وڏي ڳالهه آھي ته اڄ پير پاڳارو به نياڻين جي تعليم ۽ احترام جي ڳالهه ڪري ٿو ، پنھنجي دوري ۾ پنھنجي نياڻي کي گڏ کڻي ٿو ، سنڌ لاءِ اھو ھڪ مثبت پيغام ھئو ، سنڌ جا سمورا پير ، گادي نشين ، جيڪڏھن مريدن کي نياڻين جي تعليم ۽ نياڻين کي ٻاھر ڪڍڻ جو درس ڏين ته سنڌ لاءِ اھو ھڪ بھترين عمل ھوندو ، پر سوشل ميڊيا تي پاڻ کي مذھب جا پارکو ۽ قوم پرستي علمبردار سڏيندڙ سڄو ڏينھن نياڻين کي گاريون ڏيڻ ۽ انھن جا اسڪينڊل ٺاھڻ جا ڪرتب پيا ڏيکاريندا ته پوءِ  اھڙن قوم پرستن کان پير پاڳارو لک ڀيرا بھتر سمجھيو ويندو ، نياڻين خلاف اسلام جو نالو کڻي ڀنڊڻي ٻاريندڙ اھڙن ماڻھن کي به پير پاڳاري جھڙي روحاني شخصيت کان سکڻ گھرجي. اڄ جي سنڌ سماج ۾ بھتر ھاڪاري سوچ سان ئي اڳتي وڌي سگھي ٿي ، اڏوهيءَ کاڌل سوچ ۽ دقيانوسي روين جي سنڌ کي ڪابه ضرورت ناھي.

سنڌ کي اڄ دنيا سان گڏ سفر ڪرڻو آھي ته سڀني سنڌين کي گڏيل سنڌ لاءِ سوچڻو پوندو ، اھا سنڌ جيڪا اسان سڀني جي سنڌ ھوندي ان ۾ ڪنھن به گاريال برگيڊ جي ڪابه گنجائش نه ھوندي ، ان سنڌ ۾ رواداري ھوندي، سھپ ھوندي ، احترام ھوندو ، ماڻھپو ھوندو ، ۽ ماڻھو لاءِ عزت ھوندي ، ھڪ ٻئي لاءِ ھاڪاري رويا ھوندا، ھڪ ٻئي جي راءِ جو احترام ھوندو ، ھڪ ٻئي جي اختلاف کي ٻڌبو ،دليل سان ان کي رد ڪبو ، دليل سان ان کي مڃبو.

جنوري 5, 2025