سنڌي عورتن جي تاريخي جدوجهد: مايي جندو کان عورت مارچ تائين
نسيم اختر شيخ
هڪ طويل تاريخ رکي ٿي، جتي عورتن نه صرف پنهنجي حقن لاءِ وڙهيو آهي، پر مجموعي سماجي انصاف لاءِ به آواز اٿاريو آهي. مايي جندو (Mai Jindo) سنڌ جي بهادر عورتن مان هڪ آهي، جنهن 1992ع ۾ پنهنجي خاندان جي ماڻهن لاءِ انصاف جي جنگ وڙهي. سندس پٽ ۽ ٻين ويجهن مائٽن کي پوليس جعلي مقابلي ۾ قتل ڪيو، جنهن خلاف مايي جندو وڏي همت سان مزاحمت ڪئي ۽ پنهنجي حقن لاءِ عدالتن تائين ويئي. سندس جدوجهد سنڌ جي عورتن لاءِ علامت بڻجي وئي، جيڪا ثابت ڪري ٿي ته مظلوم عورتون به ظلم خلاف اٿي سگهن ٿيون.
پاڪستان ۾ عورتن جي حقن لاءِ ڪيترائي قانون موجود آهن، پر انهن تي مڪمل عملدرآمد جو مسئلو آهي. ڪي اهم قانوني فريم ورڪ هيٺ ڏجن ٿا:
- تحفظِ نسواں ايڪٽ 2006 – عورتن تي تشدد ۽ هراساني خلاف تحفظ لاءِ.
- گھريلو تشدد روڪٿام ايڪٽ 2013 – خاص طور تي گهريلو تشدد کي روڪڻ لاءِ قانونسازي ڪئي وئي.
- هراساني خلاف تحفظ جو قانون 2010 – عورتن کي ڪم جي جاءِ تي هراساني کان محفوظ رکڻ لاءِ.
- زبردستي شادي ۽ وني خلاف قانون – عورتن کي جبري شادي، وني، ۽ سوارا جهڙن ظلم کان بچائڻ لاءِ.
- پروپٽي ۾ عورتن جا حق – پاڪستان جو آئين عورتن کي وراثت ۾ برابر جو حق ڏئي ٿو، پر عملي طور تي ڪيترن ئي علائقن ۾ عورتون پنهنجي حصي کان محروم آهن.
پاڪستان ۾ عورتن جي آبادي ۽ سماجي حيثيت
تازن انگن اکرن موجب، پاڪستان جي ڪل آبادي جو لڳ ڀڳ 49٪ عورتون آهن. جيتوڻيڪ عورتن جو تناسب مردن جي برابر آهي، پر انهن کي تعليم، صحت، ۽ روزگار جي ميدان ۾ اڻبرابريءَ جو منهن ڏسڻو پوي ٿو.
تعليم: پاڪستان ۾ عورتن جي خواندگيءَ جي شرح تقريباً 48٪ آهي، جيڪا مردن جي ڀيٽ ۾ گهڻي گهٽ آهي.
روزگار: صرف 22٪ عورتون روزگار سان واڳيل آهن، جڏهن ته اڪثر عورتون گهرن ۾ بي اجرت محنت ڪن ٿيون.
سياست: عورتن کي سياست ۾ خاص سيٽون ڏنيون ويون آهن، پر عام چونڊن ۾ انهن کي وڏي رڪاوٽن جو منهن ڏسڻو پوي ٿو.
عورتن جي حقن لاءِ هلندڙ تحريڪون
سنڌي عورتون نه صرف پنهنجي علائقائي حقن لاءِ وڙهنديون رهيون آهن، پر قومي ۽ عالمي سطح تي به آواز اٿارين ٿيون. 8 مارچ تي عورتن جي عالمي ڏينهن تي عورت مارچ ۽ ٻين مظاهرن ذريعي پاڪستان ۾ عورتون پنهنجي حقن لاءِ گڏ ٿين ٿيون. سنڌي عورتن جي جدوجهد مسلسل جاري آهي، پر قانونن تي عمل ڪرائڻ، تعليم کي عام ڪرڻ، ۽ سماجي روين ۾ تبديلي آڻڻ لازمي آهي ته جيئن عورتن کي حقيقي معنيٰ ۾ برابري حاصل ٿي سگهي. مايي جندو ۽ ٻين بهادر عورتن جون قربانيون ياد رکڻ سان اسان کي شعور ملي ٿو ته تبديليءَ لاءِ جدوجهد لازمي آهي، ۽ اهو سفر اڃا جاري رهڻو آهي.
اي پيپر
