ارسا ڪنهن جي اشاري تي ملڪ کي ڪمزور ڪرڻ جو منصوبو جوڙيو آهي؟

ذوالفقار راڄپر

سنڌ ۽ پنجاب وچ ۾ پاڻي تنازعو ملڪ جي وجود ۾ اچڻ کان اڳ کان موجود آهي، سنڌ طاس معاهدي ۾ سنڌ جو ڪوبه نمائندو موجود نه هو، ملڪ جي قيام بعد ايوب خان جي دور ۾ ٽي درياهه ڀارت کي وڪرو ڪيا ويا، جنهن ۾ سنڌ جو ڪوبه حصو نه ڳڻايو ويو، افسوس ته ان دور ۾ اهم عهدن تي ايوب خان سان ويٺل سنڌي وڏيرن ڪوبه اعتراض نه ڪيو، پاڪستان کان اول پاڻي جي ورڇ متعلق جيڪي به معاهدا ڪيا ويا، ان ۾ ڀارت ۾ شامل ٿيل پنجاب جو به حصو شامل هوندو هو، پر ملڪ ٺهڻ بعد پاڪستان ۾ شامل پنجاب سموري حصي جو پاڻي اڪيلي سر پاڻ کڻي رهيو آهي، جڏهن ته ان ۾ به سنڌ جو حصو وڌڻ گهرجي ها. سنڌ جا وطن دوست سياستدان ۽ ملڪ جا اڪابر ۽ پاڻي ماهر هميشه کان اهو چوندا رهن ٿا ته جيڪڏهن سنڌ جي پاڻي جي حق تلفي بند نه ڪئي وئي ته پوءِ شايد ٻاهرين ۽ اندروني مسئلن جو شڪار ملڪ وڌيڪ جٽاءُ نه ڪري سگهندو ۽ اها عالمي سامراج جي ديرينه خواهش آهي ته هڪ مسلمان ايٽمي ملڪ کي ڪيئن ٽوڙي باقي بچيل علائقن تي شام، فلسطين ۽ عراق وانگر قبضو ڪري ويهي رهي.

ملڪ جي آمر فوجي سربراهه جنرل ضياءَ ان سازش جي باقاعدہ شروعات ڪندي ڪالاباغ ڊيم جي اڏاوت جو منصوبو جوڙيو جنهن جي آبياري جنرل مشرف ڪالاباغ ڊيم ٺاهڻ ۽ ٿل ڪينال منصوبي تي ڪم ڪرڻ جي اعلان سان ڪئي. ان جي دور ۾ عوامي تحريڪ جي رهبر رسول بخش پليجو انگريزيءَ ۾ سنڌ ۽ پنجاب پاڻي تنازعو ڪتاب لکي، ملڪ ٺهڻ کان اڳ پنجاب طرفان سنڌ جي پاڻي چوري ڪرڻ کان وٺي ڊيمن جي تياريءَ تائين هڪ وڪيل جي حيثيت ۾ ڪيس تيار ڪيو هو جنهن بعد سنڌ ۾ سجاڳيءَ جي هڪ لهر ڊوڙي وئي سنڌ بيدار ٿي ٻاهر نڪري آئي، اھڙو شوق نواز شريف کي به ٿيو هو، پر وڏي عوامي احتجاج ۽ ڌرڻن کيس ويهاري ڇڏيو. تازو خميس ڏينهن تي وفاق ۽ پنجاب جي نمائندگي ڪندڙ ۽ تڪراري ٿيل ارسا پنهنجو پاڻ کي الف اگهاڙو ٿي پنجاب ۽ وفاق جي ڌر جو ڪردار ادا ڪندي گريٽر ٿل ڪينال تي پنجاب جي حڪومت جي حمايت ڪري ڇڏي آهي.

ارسا سنڌ ۾ پنجاب طرفان پاڻي چوري ڪرڻ، گريٽر ٿل ڪينال، سنڌ کي رڻ پٽ ڪري چولستان کي آباد ڪرڻ، سنڌ جي ماحوليات، انڊس ڊيلٽا، سمنڊ طرفان ڪوٽڙي کان هيٺ گهربل پاڻي نه ملڻ ڪري سنڌ جي زمينن تي هر روز ٿيندڙ حملن خلاف سنڌ جي هر واهڻ  وستي شهر ۾ ٿيندڙ احتجاجن، سيمينارن ۽ سنڌ اسيمبليءَ جي ٺهرائڻ کي ارسا پٺي ڏئي انهن تي نه ته ڪو تبصرو ڪيو آهي پر ان جي ابتڙ لکڻ جو نفرت انگيز رويو اختيار ڪيو ويو آهي. پنجاب جو آبپاشي کاتو سنڌ جي پاڻي جي چوري ڪندي هر ڪئنال ۽ منصوبي کي درست قرار ڏيندي ڀاشا ڊيم جي اڏاوت کي پاڻي ذخيرو ڪرڻ جو بهترين منصوبو قرار ڏنو آهي. ٻي طرف ارسا اهو به اعتراف ڪيو آهي ته گريٽر ٿل ڪينال تي سال 2001 ئي ڪم شروع ڪيو ويو هو.

ارسا طرفان سنڌ جي احتجاجي تحريڪن ۽ سنڌ اسيمبليءَ جي قراردادن کي پٺي ڏيڻ، سنڌ بلوچستان جي ميمبرن جي اعتراضن تي ڪن لاٽار ڪرڻ جو عمل ورجايو ويو آهي، ارسا اهو سڀ ڪجهه يقين موجوده وفاقي نواز ليگ ۽ پاڪستان پيپلزپارٽي جي گڏيل وفاقي حڪومت سميت رياست جي اهم ادارن جي رضا سان ئي ڪيو هوندو، هن موقعي تي اها ڳالهه سمجهڻ جهڙي آهي ته پاڪستان کي هن وقت بلوچستان، ڪي پي ڪي بعد سنڌ ۾ هڪ ٽڪراءُ واري سياست ۽ عليحدگي جي سوچن کي هٿي وٺرائڻ واري سامراج صورتحال طرف ڏڪيو پيو وڃي، ڇا اهڙي صورتحال پيدا ڪندڙ سڌي يا اڻسڌي طور تي پاڪستان دشمن سامراج نواز پاليسيءَ تي عمل نه ڪري رهيا آهن. هتي اهو سوال پيدا ٿئي ٿو ته ڇا سنڌ کي سڪائڻ ۽ برباد ڪرڻ وارين سازشن جو سنڌي عوام اندر ڪو وڏو ردعمل ظاهر نه ٿيندو، جنهن جو فائدو پاڪستان اندر موجود ملڪ دشمن قوتون، پاڙيسري ملڪ ۽ سامراج  حاصل نه ڪندو، ڇا اهو هاڻي ممڪن آهي ته رياست هڪ ئي وقت ٽن صوبن ۾ پيدا ٿيندڙ مسئلن کي منهن ڏئي سگهندي. پاڪستان پنجاب ۽ فوجي قوتن نه پر سنڌ ٺاهيو هو، جنهن جي حفاظت لاءِ وفاقي سرڪار ۽ ارسا جي سازشن جو مقابلو به سنڌ ڪندي. ملڪ اندر سرڪار ۽ پارليامينٽ کان ٻاهر موجود پاڪستان دوست سياسي، سماجي پارٽيون ۽ رياستي دهشتگردي سان دليري سان مقابلو ڪندڙ ادارا ۽ ڌريون ارسا طرفان ملڪ کي ڪمزور ڪرڻ واري سازش جي مزاحمت ڪري ان جي فيصلن کي ڪالعدم قرار ڏياري سنڌ جي عوام مان وقت سر بيچيني ختم ڪئي ڪرائين، ٻي صورت ۾ ويجهي مستقبل ۾ سنڌ ساڳي نه رهندي.

فيبروري 15, 2025