صدر ٽرمپ سرمائيدار دنيا کي اٿلائي ڇڏيو

ڊاڪٽر شاهه محمد مري

  2024 جي  چونڊن  ۾ ڊونلڊ ٽرمپ هڪ لبرل نظر ايندڙ، رنگ ڀري ۽ عورت اميدوار کي شڪست ڏئي صدر بڻيو. ان کان اڳ به هو هڪ  جمھوري نظر ايندڙ، گوري رنگ واري عورت اميدوار يعني مقبول بل ڪلنٽن جي زال کي شڪست ڏئي صدر بڻيو ھو. دلچسپ ڳالهه اها آهي ته اڍائي سئو سالن ۾ ”جمهوري“ آمريڪا ۾ ھڪ ڀيرو بھ عورت صدر نه بڻجي سگهي آهي. اتي جا ماڻهو عورت کي صدر بڻائڻ نٿا چاهين. خير! اسان  ھڪ ٻئي پھلو کان انھن چونڊن کي ڏسڻ چاهيون ٿا. هن ڀيري آمريڪا پاڻ کي اولھھ  ملڪن کي ۽ سڄي سرمائيدار دنيا کي تبديل ڪرڻ لاءِ اٿي کڙو ٿيو آهي. هن ڀيري اقتدار رڳو ”اسرائيل ٽو اسرائيل ،“ ”فرام رائٽ ٽو رائٽ،“  ” فرام ڪارپوريٽ ٽو ڪارپوريٽ “ ۽ ” فرام فاشزم ٽو فاشزم“ نھ آھي. هن ڀيري تھ آمريڪا اهو ڪجهه  ڪري رهيو آهي جيڪو 1991 ۾ سوويت يونين پنھنجي خاتمي تي ڪيو هو.

سوويت يونين  جي وکرڻ جي چاليهه سالن پوءِ آمريڪا هاڻي سامراج جي اڪيلي وڏيرائپ تان ھٽڻ  جي ڪوشش ڪري رهيو آهي. هن مني صديءَ کان  نيٽو نالي  سفيد  هاٿي کي پالي رکيو آهي. ان کان علاوه ھن دنيا ۾ آمريتن، مارشل لائن، ۽ نار  جي بادشاهتن کي انهن جي عوام کان بچايو رکيو آهي. هاڻي ھو  مفت ۾  ائين ڪرڻ لاءِ تيار نه آهي. ” پئسا ڏيو، توھان جي بادشاهت سلامت، “ ”آمريڪا ۾ پئسا لڳايو ۽ رعايتون حاصل ڪري وٺو“  اھو نٿو ٿي سگھي تھ  ڪيپيٽلزم جا مزا تھ سڀ  وٺن، پر ان  کي برقرار رکڻ جو سڄو خرچ ۽ بار آمريڪا پنھنجي مٿي تي کڻي.

ٽرمپ امير ترين ماڻهن جي مدد ۽ حمايت سان آمريڪا جو صدر بڻيو. انهن ۾ کرب پتي ايڪس جو مالڪ ۽کرب پتي  فيس بڪ جو مالڪ پڻ شامل آھي. جيڪي دنيا جي اڪثر ماڻهن جي سڀني رازن کان واقف آھن.سڄي آدم زاد جو ڊيٽا انهن وٽ  موجود  آهي ۽ جنھن وٽ  اهو  ڊيٽا آھي ، اھو . ئي دنيا جو بادشاهه آهي ۽ اهي بادشاهه پئسن جي معاملي ۾ پورو حساب ڪتاب رکندا آھن.تنهن ڪري آمريڪا جو ڪنھن  پاليسي کان منحرف ٿيڻ  ممڪن ئي  ناهي.

هينئر تائين تھ آمريڪا ۽ دنيا جي ٻين ملڪن ۾ چونڊ اميدوارن جي وچ ۾ سطحي ڳالھين واري مقابلي جو سلسلو جاري آهي. فلاڻو اميدوار سٺو آهي يا  فلاڻو  خراب آھي. ڊيموڪريٽس سٺا آهن يا ريپبلڪن. هر چئن سالن ۾ آمريڪا هي نمائش منعقد ڪندو آهي ۽ پنهنجي نشرياتي تنظيمن ذريعي سڄي دنيا  کي ان بحث ۾ مبتلا ڪندو آھي ۽ دنيا جا ماڻهو به بيوقوف مخلوق بڻجي ان بحث ۾ ڪاھي پوندا آهن تھ  ”ڪير سٺو آهي؟“ جيئن ته دنيا جي ماڻهن اڳ ۾ ئي پنهنجو شعور طاقتور عالمي ميڊيا وٽ گروي ڪري ڇڏيو آهي، اهي بنيادي ڳالهين ڏانهن نه ٿا ڌيان ڏين.بلڪھ مقابلو اھو ھوندو آھي تھ ڪَن ڪنھن جا ڊگها آهن ۽ قد ڪنھن جو ڊگهو آهي. سٺي تقرير ڪير ٿو ڪري، ڪير رنگ جو  اڇو آهي ۽ ڪير نر يا مادي آھي ؟ پر هن ڀيري ڪملا هيرس جي ڪمال ذهانت ۽ ٽرمپ جي زلزلي جي آمد  سان دنيا کي تمام گهڻو تبديل ڪري ڇڏيندا. اھڙي تبديلي  جيڪا سرد جنگ کان پوءِ سڀ کان وڏي تبديلي آهي.

اهو درست آهي ته  ڪيپيٽلزم هڪ ُپرتشدد نظام آهي، اهڙو نظام اڻ برابري پئدا ڪري ٿو ۽  مزدور طبقي، عورتن، قومن ۽ ملڪن جي ڀلائي جي خلاف آهي. روايت اها آهي ته آمريڪي اليڪشن اهو ئي ڏٺو ويندو ته ايندڙ چئن سالن تائين دنيا  جو ڌراڙ ڪھڙو فرد ھوندو، پر ھن  ڀيري انھن روايتي بحث ۾ غرق دنيا جي رڍ بڻجي رھڻ  واري سھولت کان بھ محروم ٿيڻو پيو. هن ڀيري آمريڪا وڏائي ۾ ڀريل ھڪ بدمست  ٽرمپ جي ذريعي، شرافت جا، جمهوريت جا، بنيادي انساني حقن  جي ۽ بناوٽ جا سڀ پردا لاهي ڇڏيا آهن. سرمائيداري جو استحصال اگھاڙو آهي، تنهن ڪري ٽرمپ جو رويو به  اگھاڙو ئي آهي.

تنهن ڪري  آمريڪا ڪلائمينٽ  معاهدي مان نڪرڻ جو اعلان ڪري ڇڏيو. اھو چئي تھ ڪلائمينٽ يعني ماحولياتي تبديلي جو ڪو وجود ئي  ناهي، اھو نسورو ڪوڙ آهي.جيتوڻيڪ دنيا ڄاڻي ٿي ته موسمياتي تبديلي هڪ اونداهي حقيقت آهي. ڪلائميٽ چينج جو مسئلو تھ ڪو سنڌ، سبي ۽ نصيرآباد جي ماڻهن کان پڇي جتي ٻوڏ  سڪن ۽ ساون کي بھ لوڙھي ويندي آھي.

آمريڪا  ساڳئي نرڄائي سان ورلڊ ھيٿ آرگنائزيشن مان بھ  نڪرڻ جو اعلان ڪيو آھي.جڏهن ته ڊبليو ايڇ او آمريڪا سميت سڄي دنيا جي ماڻهن جي صحت ۽ سلامتي جي حفاظت ڪري ٿو. ھو اھڪ ڪم بيماري جي سببن نبيرڻ، ھيلٿ سسٽمز جي  مضبوط ڪرڻ ۽ ھيلٿ ايمرجنسين کان بچائڻ ۽ ان سان مقابلو ڪندي ڪري ٿو.انھيءَ اداري سمال پاڪس کي ختم ڪري ڇڏيو۽ قدامت پسند افغانستان ۽ پاڪستان کانسواءِ باقي دنيا مان پوليو جو بھ خاتمو  ڪري ڇڏيو. پر جيئن ته ان لاءِ گهڻو پئسو تھ آمريڪا ڏئي ٿو، ان ڪري ٽرمپ وڌيڪ هن مالي بار کي سھڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو.

تنهن ڪري آمريڪا هاڻي گڏيل قومن  جي ڪنھن بھ اداري کي پنھنجي لاءِ  فائديمند  نٿو سمجهي. جتي آمريڪا سڀ کان وڌيڪ پئسو لڳائي ٿو، پر هڪ ملڪ جي حيثيت سان، ان کي ان مان ڪو به فائدو نه ٿو ملي.

آمريڪي صدر طالبان کان اهي هٿيار واپس ڪرڻ جو به واعدو ڪيو، جيڪي آمريڪا ڀڄڻ وقت ڇڏي ويو هو. اھو سامان واپس ڪريو، يا پئسا ڏيو.

سعودي! توهان هڪ ھزار ڊالر جا هٿيار خريد ڪندين. تون اهي هٿيار ڪنهن ڪنھن جي خلاف استعمال ڪندين، اھو آمريڪا جي مٿي جو ُسور نھ آھي. بس  هڪ هزار ارب ڊالر ڏئي ڇڏيو.

نيٽو ملڪ! توهان پنهنجو دفاع  ھاڻي خود سنڀاليو. آمريڪا هاڻي توهان جو دفاع  ڇو ڪري؟ پنهنجا پئسا خرچ ڪريو، اسان کان هٿيار خريد ڪريو!

ڪينيڊا ۽ چين جي شين تي وڏا ٽيڪس لڳايا وڃن  ته جيئن انهن جون شيون آمريڪا ۾ گهٽ وڪرو ٿين ۽ اتي جا ماڻهو صرف آمريڪي شيون خريد ڪن.

سرد جنگ جي خاتمي کان پوءِ سرمائيداري ۾ گڏيل ايڊجسٽمينٽ گھڻي  ضروري ٿي وئي ھئي. جڏهن گڏيل دشمن  سپر پاور نه رهيو آهي، ته پوءِ ھروڀرو اٽينشن ٿي ڪري کڙي رھڻ جو ڪھڙو فائدو ؟ جڏهن سوويت يونين رھيو ئي نھ آھي تھ  پوءِ سرمائيدار ملڪ ظاهر آهي ته  پاڻ ۾ هڪ ٻئي سان مقابلو ڪندا. پنهنجن پنھنجن معاشي مفادن جي حفاظت ڪندا. هڪ ٻئي سان وڙهندا، هڪ ٻئي سان مقابلو ڪندا ۽ اهي هڪ ٻئي جي ڦيٿي کي ويھاريندا. جڏهن سوويت يونين جو وجود ختم ٿي ويو، تھ سرمائيدار ملڪن ۾ جمهوريت بھ سماج ۾ ھيٺ ماڻهن تائين نه پئي وڃي. جمهوريت تھ برقرار رکڻ لاءِ نه ھوندي آھي، بلڪھ اھا تھ وسيع ڪرڻ  لاءِ ھوندي آهي.

ھڪ ٻي ڳالهه بھ طئي ٿيل  آهي تھ هاڻي گھٽ ۾ گھٽ ويسٽ جي ڊيموڪريسين ۾  ڪرشماتي ليڊرز  جي ضرورت باقي ناھي رھي. سهڻو چهرو، متحرڪيت، فوٽوجينڪ شخصيت وغيره جو  وقت ھاڻي پورو ٿي ويو. مختصر ھي تھ، هاڻي سڄي امير دنيا کي آمريڪا سندس ئي ملڪ ۾ پئسا سيڙائڻ  جون ”هدايتون“ جاري ڪري چڪو آھي ۽ سرمائيدار دنيا انهن هدايتن جي روشني ۾ اٿلڻ پٿلڻ  شروع ٿي چڪي آهي.

اهو ائين ھوندو تھ  آمريڪا سامراج جو مٿو تھ پاڻ لاءِ وٽ  رکندو، پر هاڻي اھو ان جا پير ۽ ڌڙ ٻين اتحادين ۾ ورهائڻ جو فيصلو ڪري چڪو آهي. ان کي سوويت يونين جي موت جي 40 سالن کان پوءِ  احساس ٿي ويو آھي  ته هو سرمائيداري کي برقرار رکڻ جو سڄو مالي، مادي، فوجي ۽ انساني بار اڪيلي سر نھ کڻندو. هن سڀني اتحادين کي سامراج جي گڏيل ملڪيت  سنڀالڻ جي لاءِ چيو آھي۽  ان  لاءِ ھو بحث مباحثو بحث يا دليل بازي نھ ڪري رهيو آهي. بلڪه هن پنهنجو فيصلو جاري ڪري ڇڏيو آھي.

هن نيٽو ملڪن کي سامراجيت کي برقرار رکڻ لاءِ ضروري خرچن ۾ پنهنجو حصو وڌائڻ جو حڪم ڏنو آھي.آمريتن، بادشاهتن، ۽ آمريڪا جي ٻين محتاج ۽ مٿس ڀاڙيندڙ ملڪن تي پنھنجي حمايت جي عيوض في وڌائي ڇڏي آھي. ھن ھڪطرفي طور تي يوڪرين جي  جنگ جي حمايت ۽ مدد کان ھٽي وڃڻ  جو فيصلو ڪيو آھي ھن منٿ ميڙ بدران فلسطين کي طاقت جي زور تي  اردن ۽ مصر ۾ ورھائي ڏيڻ جو حڪم جاري ڪيو آھي.

سرمائيداري برقرار آهي، پر ان ۾ ھڪ اهڙو زلزلو برپا ٿي ويو آهي جو سرمايو آمريڪا ويندو ۽ اهو زور زبردستي سان ويندو ۽ سرمائيداري سان ڳنڍيل ٻيا سڀئي ملڪ پاڻ کي نئين سري سان ايڊجسٽ ڪرڻ جي وٺ وٺان ۾ چرين جيان لڳي ويا آهن. ان جي لاءِ انهن کي پنهنجن ماڻهن تي ٽيڪس لڳائڻا پوندا، پنهنجون شهري سهولتون گهٽائڻيون پونديون، مهانگائي وڌائڻي پوندي ۽ بيروزگاري وڌائڻي پوندي.

نتيجي طور اتي جا ماڻهو احتجاج ۽ جلسا جلوس ڪندا. هڙتال ڪندا، ڌرڻا ھڻندا. پر يورپي ”جمهوري“ ملڪ انهن کي ايئن  ڪرڻ نه ڏيندا. يعني اولھھ جا ملڪ پنهنجن ماڻهن جي شهري آزادي سلب ڪندا رهندا.تنهن ڪري آمريڪي چونڊن جو نتيجو  مزدور تحريڪ لاءِ تھ  ”خراب“  نڪتو آهي، پر اهو بورجوا دنيا لاءِ تمام ” گھڻو خراب“ نڪتو  آهي.

فيبروري 10, 2025