آپا پروين موسي ميمڻ جي ڪتاب ”امر انسان ” تي هڪ نظر

مسعود ڏيپلائي

تازو  مون آپا پروين موسي ميمڻ جو سوانحي مضمونن  جو ڪتاب پڙھيو. آپا پروين موسي ميمڻ قاسماڻي  ڏيپلي  ۾ محمد موسيٰ ميمڻ جي گهر ۾ 1958ع ۾ جنم ورتو. سندس والد سنڌ ۾ مختلف هنڌن تي روينيو کاتي ۾ مختيارڪار ٿي رهيو. پيءُ جي بدلين سانگي سندس پرائمري ۽ سيڪنڊري تعليم ڏيپلي، مٺي، ماتلي، عمرڪوٽ، ٺٽي، سانگهڙ ۽ ميرپورخاص ۾ ٿي. 1973ع ۾ مئٽرڪ فرسٽ ڪلاس ۾ 1975ع ۾ انٽرميڊئيٽ فرسٽ ڪلاس ۾ پاس ڪرڻ کان پوءِ پرائمري جي استاد طور سرڪاري اسڪولن ۾ مقرر رهي. 1983ع ۾ ايم. اي انگريزي ادب ۾ ۽ پوءِ 1988ع ۾ ايم. اي سنڌيءَ ۾ فرسٽ ڪلاس ۾ پاس ڪري گولڊ ميڊل حاصل ڪيائين. سنڌ پبلڪ سروس ڪميشن جو امتحان پاس ڪري 1991ع کان ليڪچرر طور ابن رشد گرلز ڪاليج ميرپورخاص ۽ نذرٿ گرلز ڪاليج حيدرآباد ۾ ڪم ڪيائين.مختلف ڪاليجز ۾ ڪم ڪرڻ بعد اسسٽنٽ پروفيسر طور 2018 ع طور سرڪاري نوڪري تان رٽائرڊ ڪيائين.

جڏهن ته سنڌ يونيورسٽيءَ مان پي ايڇ ڊي 2012 ع ڪئي آهي،. سندس تحقيق جو موضوع ”سنڌي نثر جي ترقيءَ ۾ عورت ليکڪائن جو حصو: تحقيقي اڀياس“ آهي. ادبي زندگيءَ ۾ سندس پهريون افسانو ”چري“ جي عنوان سان ۽ ٻيو ”ماءُ جو دلاسو“ (خليل جبران جي ڪهاڻيءَ جو ترجمو) شايع ٿيا ۽ چند مضمون به لکيائين ته سندس لاڙو تحقيق جي ميدان ڏانهن مڙي ويو. 2004ع کان سندس ڪتاب ڇپجڻ شروع ٿيا آهن.

ڪتاب امر انسان کان اڳ به   ميڊم پروين موسي ميمڻ جو نالو  سنڌي ادب ۾ ڪو نئون ناھي، ھن ڪتاب  کان سواءِ  ٻالڪ ادب تي به ميڊم جوگھڻو ڪم ڪيل آھي. جن مان  “ثاقب جي آئيس ڪريم” ٻاراڻين  ڪھاڻين جو  ڪتاب آھي.جنھن ۾ ٻارھن  اصلاحي ڪھاڻيون آھن. ٻيو ڪتاب “سھڻا سخن” ٻارن لاءِ اصلاحي قولن جو ڪتاب  آھي.جنھن ۾ قرآن شريف، حديث پاڪ سان گڏ انبياءَ ڪرام، اھل بيت ‘ خلفاءِ راشدين ۽ ٻين  عظيم شخصيتن جا قول ڏنل آھن.ٻارن لاءِ لکيل مضمونن تي ٻڌل ڪتاب “اخلاقي قدر” پڻ شاگردن توڙي شاگردياڻين لاءِ ڏاڍو لاڀائتو ڪتاب آھي.”اخلاقي قدر” ۾ ڏنل مضمون مختصر ۽ جامع لکيل آھن.ھي ڪتاب جو ٽيون ڇاپو آھي.

سوانحي مضمونن جي ڪتاب ”امر انسان ” دنيا تي اثر ڇڏيندڙ شخصيتن بابت ڪتاب آھي جنھن کي ٻن حصن ۾ ورھايو ويو آھي. سڀ کان اول ٻنھي جھانن جي سردار ‘آقا نامدار رحمت العالمين حضرت محمد مصطفي صلي الله عليه  وال وسلم جن جي سيرت جي موضوع کي مختصر طور تي پيش ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي وئي آهي. ان سان گڏ دنيا جي عظيم عورت جنھن جي ھنج ۾ آقا ڪريم پليو .جنھن لاءِ روحل ڪالرو ” حليما ھنج تنھنجي ۾ وڌا ڪنھن لال ۽ گوھر” جھڙو نعتيھ  نظم شامل ڪيو ويو آھي

پنھنجي دور سان گڏ ھر دور تي اثر  ڇڏيندڙ فلسفي امام غزالي بابت ٻارن لاءِ مضمون ۾ اسلامي فلسفي  جي امام بابت ڄاڻ ڏي ٿو.

جڏھن  ته سنڌ جي قومي ھيرن جو ذڪر اچي ته ھوشو شيدي جو نالو سڀني کان مٿي ھوندو ان قومي ھيري کي قوم جي نسل سان متعارف ڪرائڻ جي ڪوشش ڪئي وئي آھي. ڪتاب جي ٻي حصي ۾ دنيا تي اثر ڇڏيندڙ فلسفين سقراط ۽ ارسطو سان مکاميلو ٿئي ٿو.  ننڍي عمر ۾ دنيا فتح ڪندڙ سڪندر اعظم تي مضمون آھي جڏھن انگلش ادب جي شيڪسپيئر کي به  سنڌ جي ٻارن سان تعارف ڪرائڻ جو بھترين  خيال آھي.  انسانيت کي مختلف شيون ايجاد ڪري فائدو ڏيندڙ   مشھور سائنسدان  ايڊسن بابت مضمون به  ھن ڪتاب ۾ آھي. آپا پروين موسي ميمڻ جي ھن ننڍڙن سوانحي مضمون ۾ ڊگھي غيرضروري پٽاڙ کي ڇڏي ڪري صرف اھم۽ ٻارن لاءِ سندس شخصيت يا علمي ڄاڻ ۾ مددگار شين کي ئي فوڪس ڪيو ويو آھي .

جنوري 8, 2025